Che Gueavara als product

Sinds de ineenstorting van het wereldwijde communisme vanaf 1989 wordt Che steeds vaker als een vaag symbool voor rebellie gebruikt. Een lid van de Nieuwe Communistische Partij van Nederland sloeg de spijker op de kop toen hij tijdens een discussiebijeenkomst zei: "Veel jongeren weten niet dat Che Guevara een communist was."


Het kapitalisme heeft echter geen enkele moeite Che als cultureel icoon uit te buiten. Verschillende malen is de communist vereeuwigd op het witte doek. Bijvoorbeeld in de musicalfilm Evita (1996) waarin Antonio Banderas als jonge Che het verzet tegen Perón aanvoert en danst met Madonna.

Olivetti gebruikte Che in een advertentie met de tekst: "Wij zouden hem hebben ingehuurd." Smirnoff gebruikte Guevara om wodka te verkopen.

We komen de communist ook tegen op cd-hoesjes, sleutelhangers, sigarettenpakjes en magneten, bierflesjes en een horloge.

Pro-Palestijnse demonstratie

Maar naast alle lollige Che-afbeeldingen blijven er activisten die Guevara's boodschap nog steeds in volle ernst uitdragen. Ook de Communistische Jongerenbond (CJB), de jeugdbeweging van de Nieuwe Communistische Partij van Nederland, neemt de boodschap van Guevara bloedserieus. In een CJB-pamflet dat op een pro-Palestijnse demonstratie in 2002 werd uitgedeeld, staat waarderend te lezen:

Niet alleen wilde hij de arbeiders en boeren om zich heen helpen hun leed te verzachten, maar ook zag hij de noodzaak in om hun toestand fundamenteel te verbeteren, door diegenen die het onrecht veroorzaken te bestrijden, desnoods gewapenderhand. (...) Hij was iemand met een diepe marxistisch-leninistische overtuiging en een oprechte proletarische instelling. Hij was communist!

Che als heilige

De Internationale Socialisten zwijmelen op hun website:

Ruim 35 jaar na zijn dood is Che Guevara nog steeds een inspiratiebron voor velen die dromen van een wereld zonder armoede en ongelijkheid. Hij vocht tot het eind van zijn leven voor de bevrijding van de armen in de wereld, tegen de dictaturen in Latijns-Amerika en het Amerikaanse imperialisme. Door zijn houding 'Wees realistisch, eis het onmogelijke' is hij altijd een van de sterkste symbolen van strijd tegen onrecht gebleven.

Maar in Cuba wordt de mythische figuur van 'El Che' juist gebruikt om de dictatuur aan het volk te verkopen. Hij wordt de Cubanen voorgespiegeld als een heilige. Elke ochtend moeten schoolkinderen opdreunen: "Communistische pioniers, wij zullen zijn als Che."

Afbeeldingen van Che zijn overal, van souvenir tot bankbiljet. De Che-industrie is een belangrijk bestanddeel van de wankelende Cubaanse economie.

Mickey Mouse-oren

Maar foto's van de rebellenleider met een geweer worden van Cuba geweerd. Het is een taboe om te praten over de door Guevara bevolen executies, zijn breuk met Castro of de mislukking van de Boliviaanse campagne. Zelfs een spoor van kritiek op Che is verboden.

Dat bleek in 2003, toen een Frans tijdschrift in beslag werd genomen op het sigarenfestival te Havana. In het blad stond een foto van Che Guevara met Mickey Mouse-oren.

Fragment uit een ongepubliceerd manuscript door Jaap de Wreede